Cres, een rustig Kroatisch eiland

Lijkt een vakantie naar een Kroatisch eiland je wat, maar wil je de toeristische drukte vermijden? Dan is Cres een aanrader. Hoewel dit samen met Krk het grootste eiland van Kroatië is, vind je er vooral veel bergen, bossen, struikgewas, eeuwenlang niet meer in gebruik zijnde akkers en af en toe een gehucht. De enige uitzondering is het gelijknamige stadje Cres, met een mooie haven aan een beschutte baai.

Het stadje Cres op het eiland Cres, foto door Zoran Kurelić Rabko (onder CC BY-SA 3.0)

Op zoek naar een hotel of vakantiehuisje in Kroatië? Bekijk dan het ruime aanbod op deze pagina over Kroatië op Booking.com, de grootste website van Europa voor het boeken van accommodaties.

Feiten en cijfers

Cres behoort tot de regio Kvarner en Lika rond de Kvarnergolf, maar ligt in het noordwesten net voor de kust van Istrië. Het eiland heeft een oppervlakte van 405 km² en telt 3.500 inwoners. In het zuiden is Cres door een door de Romeinen uitgegraven kanaal gescheiden van het eiland Lošinj.

Wat is er te zien en te doen in Cres?

Juist doordat Cres weinig inwoners telt, is het een goede bestemming voor een vakantie in de natuur. Zo vind je in het noorden van het eiland de Tramuntana, een beschermd bos met eiken en kastanjebomen. Tussen de vele rotsen bevinden zich grotten en spelonken. Deze zijn belangrijk voor paleontologisch onderzoek, want af en toe vinden onderzoekers hier beenderen van uitgestorven beersoorten. Dat ze uitgestorven zijn is maar goed ook, dat maakt het wandelen een stuk veiliger.

Het Vranameer van Cres, foto door Miroslav Vajdic (onder CC BY-SA 2.0)

Een andere aanrader is het Vranameer in het midden van Cres. Het bijzondere aan dit meer is dat de oppervlakte boven, maar het diepste punt onder de zeespiegel ligt. Rondom het Vranameer bevinden zich enkele hoge bergen, waaronder de Gorice die met 648 meter het hoogste punt van Cres is. Vanaf hier heb je een geweldig uitzicht over andere eilanden in de Kvarnergolf. Kijk verder af en toe eens omhoog naar de overvliegende vale gieren. Net als de beenderen van uitgestorven beren, zijn deze inheemse roofvogels voor wandelaars ongevaarlijk.

Ook de rest van Cres kent veel natuurschoon. Hierbij is het uiterste zuiden weer flink bebost, terwijl je op de rest van het eiland vooral struikgewas en kale vlaktes vind. Langs de rotsachtige kusten zijn er kleine baaitjes. Om het eiland te voet te verkennen, volg je simpelweg de smalle en meestal onverharde wegen. De enige wegen op het eiland die veel gemotoriseerd verkeer kennen zijn de D100 die Porozina via de stad Cres met Osor verbindt, en de wegen van de D100 naar Martinšćica en Merag. Dit zijn plaatsen waar de veerboot aankomt.

Een kleine baai met strand, foto door Planinarski klub Oso… (onder CC BY-SA 3.0)

Hoewel je af en toe een waaghals op een mountainbike ziet, vind ik Cres niet zo geschikt om te fietsen. De enige uitzonderingen zijn rond het stadje Cres zelf en het relatief vlakke zuiden tussen Osor en Punta Križa. Op de rest van het eiland zijn de wegen te stijl of te slecht onderhouden voor een ontspannen fietstocht. Wel een populaire toeristische activiteit is zeilen, wat mogelijk is vanuit een van de vele jachthavens van Cres.

Dorpen en gehuchten op Cres

Het eiland Cres kent één kleine stad die dezelfde naam als het eiland heeft en waar bijna iedereen woont. Verspreid over het eiland vind je nog wel een aantal dorpen en gehuchten. Hieronder bespreek ik de toeristisch meest interessante voor je. Ik begin in het noorden van Cres en eindig in het zuiden.

Het dorp Porozina in het noordwesten van Cres is van belang omdat hier een veerboot vanaf het Kroatische vasteland aankomt. De zee is hier vijf kilometer breed, waardoor de overtocht sneller is dan vanaf bijvoorbeeld de grote havenstad Rijeka. Het dorp zelf heeft niet zoveel te bieden. Er staan enkele tientallen huizen, waaronder enkele vakantiehuisjes. Verder zijn er een paar restaurants, een kiezelstrand en een kleine jachthaven. Porozina is hierdoor vooral geschikt als korte tussenstop.

Beli bovenop een heuvel, foto door Hermann Junghans (onder CC BY-SA 3.0)

Beli in het noordoosten is voor toeristen interessanter. Dit is een ouder dorp op een rotsachtige heuvel, waar de inwoners in het verleden zich konden beschermen tegen piraten. Aan de voet van de heuvel vind je een camping, een strandje en opnieuw een kleine jachthaven. Tot de culturele bezienswaardigheden behoren een middeleeuwse kerk een een brug uit de Romeinse tijd. Beli is tenslotte het beste uitgangspunt voor wandelingen door de hierboven genoemde Tramuntana, een bosrijk gebied met veel grotten.

De oude haven van Cres, foto door Yacht Rent (onder CC BY 2.0)

De grootste plaats op Cres is de stad Cres zelf, dat aan een grote natuurlijke baai ligt. Ruim 3000 van de 3500 inwoners van het eiland wonen hier. Vooral het historische deel van de stad met sierlijke huizen rondom een oude haven is mooi om te zien. Door de erg nauwe straatjes kun je dit deel van Cres enkel per voet verkennen. Verder meren de veerboten van en onderweg naar Rijeka hier aan, waardoor er dagelijks een nieuwe lading toeristen Cres bezoekt. Een voordeel hiervan is dat je er talloze restaurant en andere voorzieningen aantreft.

In het historische centrum van Cres, foto door zolakoma (onder CC BY 2.0)

Ten westen en zuiden van het historische centrum staan nieuwere huizen. Veel hiervan worden verhuurd als vakantiehuisje. Ook bevinden zich hier winkels en twee supermarkten om inkopen te doen. In het deel ten zuiden van de binnenstad zijn er nog twee kleine kloosters die de moeite van het bekijken waard zijn. Nog weer iets verder, maar op loopafstand van Cres, liggen twee campings, een vakantiepark en aan het einde van de baai een grote jachthaven.

Het vlakke gebied rondom de baai is tenslotte een goede plek voor wandelingen. Het bestaat vooral uit olijfbomen afgewisseld door verlaten bouwgronden uit een tijd dat Cres veel meer inwoners dan nu kende. De paden zijn nog goed begaanbaar en de honderden stenen muurtjes zorgen voor mooie foto’s. Een aanrader is een wandeling naar de kleine kerk Sv. Salvadur drie kilometer ten noorden van Cres.

Valun gezien vanaf de haven, foto door Sl-Ziga

Veel kleinschaliger dan Cres is het voormalige vissersdorpje Valun. Hier staan slechts enkele tientallen huizen rondom een mooie oude kerk. Vakantiehuisjes en enkele restaurants betekenen dat je er kunt overnachten, maar ook is het mogelijk Valun tijdens een dagdeel te bezoeken. Bij de ingang van het dorp vind je hiervoor een grote parkeerplaats. Verder is er weer een jachthaven waardoor Valun per boot bereikbaar is. Het kiezelstrand en de minuscule camping stellen niet veel voor.

Lubenice bovenop de rotsen, foto door *fiedler* (onder CC BY-SA 3.0)

Ook populair bij toeristen is Lubenice iets ten zuidwesten van Valun. Dit dorp ligt 380 meter boven zee en biedt je een prachtig uitzicht. In de middeleeuwen was het een van de belangrijkste plaatsen op het eiland, inclusief verdedigingsmuren en een spitse kerktoren die nog altijd overeind staat. Lubenice kent nu nauwelijks nog permanente inwoners, maar mede dankzij een traditioneel dansfestival heerst er de zomer een gezellige drukte.

De dorpjes Martinšćica en Miholašćica in het zuidwesten van Cres bespreek ik even tegelijk, omdat ze slecht twee kilometer bij elkaar vandaan liggen. Beide zijn vrij nieuwe dorpen zonder historisch centrum die zijn ontstaan met de komst van het toerisme. Martinšćica, waar de veerboot onderweg van de stad Cres naar het eiland Lošinj stopt, is het meest ontwikkeld. Je vind hier twee grote campings en een jachthaven. Miholašćica kent juist meer vakantiehuisjes en een supermarkt.

Hoewel Osor tegenwoordig slechts 60 inwoners telt, kun je als toerist nauwelijks om dit dorp heen. Het ligt namelijk aan het maar liefst 130 meter lange kanaal dat de Romeinen uitgegraven hebben en waardoor Cres en Lošinj al tweeduizend jaar niet meer als één eiland beschouwd worden. Wil je het populaire Lošinj bezoeken, dan moet je de brug over dit Romeinse kanaal in Osor oversteken.

Osor waar Cres en Lošinj samenkomen, foto door RomanM82 (onder CC BY-SA 3.0)

Toch is het dorp best aangenaam. Zo zijn er er vanzelfsprekend veel restaurants, een kleine jachthaven en een camping. Bijzonder zijn de door het dorp verspreid staande standbeelden van Ivan Meštrović, een beroemde Kroatische kunstenaar. Kijk je verder rondom het dorp, dan vind je nog overblijfselen van wat ooit een redelijk grote stad was. In de Romeinse tijd was Osor de grootste plaats van het eiland en in de vroege middeleeuwen telde het zelfs 30.000 inwoners.

Het meest zuidelijke echte dorp van Cres tenslotte is Punta Križa. Hoewel niet toeristisch, kent het een mooie, bosrijke omgeving die niet al te heuvelachtig is. Hierdoor kun je er prima fietsen. Eventueel kun je de fietstocht vanuit Osor ondernemen, maar ook kun je kiezen enkele dagen door te brengen langs de baai iets ten zuiden van het dorp. Hier vind je twee kleine campings en wat vakantiehuisjes.

Geschiedenis van Cres

De geschreven geschiedenis van Cres gaat terug naar de tijd van de oude Grieken. Zij waren het die het Cres voor het eerst ontdekten en bewoonden. Ze noemden het eiland Chersos wat onbewoond eiland betekent en waar de moderne naam Cres aan ontleend is. Na de Grieken was het eiland lange tijd deel van het Romeinse Rijk. De Kroaten kwamen pas in de 11e eeuw voor het eerst kijken, nadat ze enkele eeuwen daarvoor rond het huidige Zagreb een koninkrijk gesticht hadden.

Hoewel bewoond door Kroaten, was het Kroatische bewind over Cres tijdens de rest van de middeleeuwen vrij zwak. In deze tijd kwam ook Venetië als grootmacht opzetten. Steeds meer eilanden in de Adriatische Zee kwamen onder Venetiaans bestuur te staan. Het was uiteindelijk in 1409 dat Cres definitief toekwam aan Venetië en dit de komende vier eeuwen ook zou blijven. Daarna viel het onder Oostenrijks en vervolgens Italiaans bestuur, om pas na de Tweede Wereldoorlog via Joegoslavië weer onderdeel van Kroatië te worden.

Osor was ooit een belangrijke stad, foto door Silverije (onder CC BY-SA 3.0)

Nu was Cres in tegenstelling tot bijvoorbeeld Krk geen belangrijk eiland. Het kende vooral een agrarische economie. Afgezien van het stadje Cres en het in verval geraakte Osor waren er geen steden. Vanaf de 18e eeuw vertrokken bovendien steeds meer inwoners naar het Kroatische vasteland voor werk. De overgroeide, door stenen muurtjes gescheiden akkers die je nog altijd op het eiland aantreft zijn hier een herinnering aan. Het is sinds de onafhankelijkheid van Kroatië met de komst van het toerisme dat hier langzaam verandering in komt.

Klimaat van Cres

Cres kent een mediterraan klimaat met meer neerslag dan je zou verwachten. Deze valt echter vooral in het najaar, zoals je op de klimaatgrafiek hieronder ziet. Dit is ook de reden dat Cres in tegenstelling tot zuidelijker gelegen Kroatische eilanden behoorlijk groen is. Het voorjaar en de zomer zijn wel een stuk droger en de beste maanden voor een vakantie.

Wat de temperatuur betreft kun je van juni tot en met september temperaturen tegen de 30 graden aan verwachten. Ook ‘s nachts blijft het lang warm, dus een vakantiehuisje met airconditioning is aan te raden. Houd je niet zo van de hitte? Kijk dan eens naar de maanden april en mei. Een bijkomend voordeel is dan dat je Cres in de lente min of meer voor jezelf hebt.

Openbaar vervoer van Cres

Hoewel Cres het beste met de auto te verkennen is, kent het eiland toch redelijk goed openbaar vervoer. Zo gaan er dagelijks drie bussen op en neer tussen Cres en de plaatsen waar de veerboot aankomt: Porozina, Merag en Martinšćica. Tussen Cres en Osor gaat in het hoofdseizoen zelfs 15 keer per dag een bus. Deze bus rijdt door naar Mali Lošinj, de belangrijkste stad op het eiland Lošinj.

Bereikbaarheid en kaart

Cres is een eiland zonder vliegveld. Om het te bereiken, moet je daarom met de auto de veerboot nemen. Dit kan met de eigen auto, of met een huurauto vanaf de luchthavens van Pula of Rijeka. Ik bespreek hieronder beide mogelijkheden voor je.

Met de eigen auto

De veerboot vanaf Brestova, foto door Eleassar (onder CC BY-SA 3.0)

Rijd je met de eigen auto naar Kroatië, dan is de route via Ljubljana en Rijeka zoals ik onderaan mijn pagina over Kvarner en Lika beschreven heb het snelst. Vanaf Rijeka kun je vervolgens langs de kust van Istrië doorrijden naar Brestova. Vanaf hier gaat de veerboot in het laagseizoen 8 keer en in het hoogseizoen 13 keer per dag op en neer naar Porozina op Cres. De overtocht duurt slechts 20 minuten. De tijden kun je bekijken op de website van Jadrolinija, de rederij die de veerdienst verzorgt. Reserveren doe je ook via deze website.

Met het vliegtuig

Vlieg je liever, dan heb je de keuze uit het vliegveld van Rijeka en het vliegveld van Pula. Het eerste vliegveld ligt op het eiland Krk, vanaf waar er een veerboot gaat naar Merag op Cres. De overtocht duurt 25 minuten en de veerboot gaat in het laagseizoen 10 keer en in het hoogseizoen 13 keer per dag. Kijk op de hierboven genoemde website van rederij Jadrolinija voor tijden en om te reserveren.

Het nadeel van een vlucht naar Rijeka is dat het vliegveld niet rechtstreeks vanuit Nederland te bereiken is. Je zult moeten uitwijken naar Düsseldorf, Keulen of Charleroi. Voor meer en betere vluchten, is de luchthaven van Pula in het zuiden van Istrië een aanrader. Vanaf hier rijd je in ongeveer een uur naar Brestova waar je dan de veerboot naar Cres kunt nemen.

Op beide luchthavens is het mogelijk een huurauto te nemen. Wel raad ik aan deze van tevoren te regelen. Dat is goedkoper en bovendien voorkom je dat de auto die je graag wilt niet meer beschikbaar is.

Kaart van Cres

Kaart gebaseerd op deze kaart van NordNordWest / CC BY-SA 3.0 / hergebruik

Op de kaart hierboven heb ik de in dit artikel genoemde plaatsen gemarkeerd. Van noord naar zuid zijn dit Porozina, Beli, het stadje Cres zelf, Valun, Lubenice, Martinšćica, Osor en Punta Križa. Je kunt goed zien dat het eiland Lošinj bij Osor zo goed als aan Cres vastligt. Krk, vanaf waar je ook de veerboot naar Cres kunt nemen, is het grote eiland in het noordoosten.

Zoek je een vakantiehuisje op Cres? Kijk dan eens naar deze pagina over Cres op Booking.com. Hier vind je verreweg het grootste aanbod en zo goed als zeker de laagste prijs. Booking.com is ook nog eens een Nederlands bedrijf.

Verder lezen

Lijkt Cres je wel een leuke bestemming? Dan kun je hieronder alle overige artikelen die ik over dit eiland geschreven heb bekijken. Kijk ook eens naar mijn pagina’s over de nabijgelegen eilanden Krk en Lošinj en over de regio Kvarner en Lika.