Het woestijneiland Pag

Het eiland Pag is een van de grootste Kroatische eilanden. Het ligt net voor de kust van het vasteland en 20 kilometer ten noorden van de stad Zadar. Pag is vooral interessant door het woestijnachtige landschap met kale, rotsachtige heuvelruggen. Het eiland staat daarnaast bekend om het op jongeren gerichte festival op het strand van Zrće. Dit wordt ieder jaar van eind mei tot begin september gehouden.

Het Kroatische eiland Pag, foto door Michael Panse (CC BY-ND 2.0).

Wil je naar Dalmatië en zoek je nog een hotel of misschien een vakantiehuisje? Kijk dan eens naar deze pagina over Dalmatië op Booking.com, de grootste website van Europa voor het boeken van accommodaties.

Feiten en cijfers

Pag telt iets meer dan negenduizend inwoners, is 58 kilometer lang en op het breedste punt 10 kilometer breed. Met 348 meter het hoogste punt is de Sveti Vid. In het oosten is Pag via een brug met het vasteland verbonden. Het dichtstbijzijnde vliegveld is dat van Zadar op 35 kilometer afstand.

Wat is er te zien en te doen op Pag?

Zoals wel meer Kroatische eilanden, bestaat Pag uit een aantal langgerekte en parallel aan elkaar lopende heuvelruggen. Tussen deze heuvelruggen liggen vruchtbare valleien die soms overgaan in al even langgerekte baaien.

De kale rotsen van Pag, foto door netpalantir (CC BY 2.0).

Het meest opmerkelijk is de noordoostelijke en de kustlijn van het vasteland volgende heuvelrug van Pag. Je vind hier een rotsachtig en volledig kaal landschap, dat nog het meeste weg heeft van een woestijn. Dorpen zijn er hier niet en ook lopen er nauwelijks wegen. De kustlijn vanaf waar je naar het vasteland kijkt bestaat uit steile rotsen. Dit maakt het een aanrader voor als je een mooie wandeling wilt maken. Houd wel rekening met de nietsontziende zon. Vooral in de zomer kan het hier erg warm worden.

De baai van Pag, foto door pepanos (CC BY 3.0).

Parallel aan de kale heuvelrug loopt de centrale vallei van Pag. Hier vind je een aantal kleine dorpen en ook het plaatsje Pag zelf, waar het eiland naar vernoemd is. Ten noordwesten van Pag begint vervolgens een 15 kilometer lange baai. De baai is slechts via een smalle opening met de open zee verbonden, waardoor het rustige water erg geschikt is om te zwemmen. Aan het andere uiteinde van de baai ligt het strand van Zrće.

Het strand van Zrće, foto door ANDREJ NEUHERZ (CC BY-SA 3.0).

De tweede heuvelrug van Pag ligt ten zuidwesten van de centrale vallei en baai. Hier vind je de hoogste heuvels van het eiland en ook een kleine hoogvlakte waar druiven geteeld en groenten verbouwd worden. Na een korte onderbreking door het laaggelegen dorp Novalja, gaat de heuvelrug verder als het 18 kilometer lange en 2 kilometer brede schiereiland van Lun. Aan het einde van dit schiereiland vind je veel oude olijfbomen.

Tegen het zuidwesten van het eiland aangeplakt liggen tenslotte nog een groene en vruchtbare vlaktes. De kust is hier een stuk minder ruig. Je vindt er struikgewas, boomgaarden en kleine baaitjes en stranden. Enkel in het uiterste zuiden van het eiland, aan weerszijden van het dorp Povljana, vind je nog twee korte heuvelruggen. Het eveneens via een brug met het vasteland verbonden eiland Vir ligt hier net voor de kust van Pag.

Plaatsen op Pag

Pag is vrij dunbevolkt. De meeste inwoners wonen in het dorp Pag zelf of in Novalja. De rest woont in een aantal kleinere dorpen en gehuchten. Voor zover ze vanuit toeristisch oogpunt interessant zijn bespreek ik ze hieronder voor je. Kijk op de kaart onderaan het artikel voor de ligging van de dorpen.

Pag aan het einde van de baai, foto door Msm75 (CC BY-SA 4.0).

Met 3800 inwoners is Pag de grootste plaats van het gelijknamige eiland. Het ligt aan het zuidwestelijke uiteinde van de beschutte baai van het eiland, ingeklemd tussen kale en rotsachtige heuvels. Pag ontstond in de middeleeuwen als een plaats waar zout gewonnen werd. Het vijf kilometer lange, ondiepe water in de vallei ten zuidoosten van Pag is tegenwoordig nog steeds goed voor twee derde van de zoutproductie van Kroatië.

Het historische Pa, foto door Stanisław Ludwiński (CC BY-SA 3.0).

De meeste toeristen komen natuurlijk niet naar Pag om de zoutvlakte te zien, maar om het historische centrum te verkennen. Veel van de nauwe steegjes, oude huizen, een kerk en een deel van de stadsmuur werden aan het einde van de middeleeuwen gebouwd. Ook de oude brug over de baai en het huis van de voormalige gouverneur zijn de moeite waard. In het nieuwere gedeelte van Pag, dat zich uitstrekt aan weerszijden van de baai, vind je vakantiehuisjes, twee jachthavens en een winkelcentrum met een supermarkt.

Het dorp Metajna, foto door Mich973 (CC BY-SA 4.0).

Aan de noordelijke oever van de baai waar ook Pag aan ligt vind je Metajna. Het telt 230 inwoners. Oorspronkelijk was Metajna een vissersdorp, maar tegenwoordig is het in de zomer ook een toeristische bestemming. Vanaf hier maak je eenvoudig een wandeling over de kale, woestijnachtige rotsen die je ook een goed uitzicht op het vasteland geven. Tijdens de Tweede Wereldoorlog stond in Metajna een concentratiekamp.

Strand van Zrće vlakbij Novalja, foto door Metaxa754 (CC BY-SA 3.0).

Novalja is de tweede plaats van het eiland. Met 3600 inwoners is het net iets kleiner dan Pag zelf. Het ligt aan open zee, maar naar het uiteinde van de centrale baai van het eiland is het nog geen twee kilometer. Novalja is vooral bekend door de nabijheid van het strand van Zrće dat aan deze baai ligt. Je vindt er enkele grote discotheken en nachtclubs, zoals Aquarius, Kalypso en Papaya. Ieder jaar van mei tot begin september is het een belangrijke feestbestemming voor Europese jongeren.

Uitzicht op Novalja, foto door reesorts.com Hotels & Luxury (CC BY-ND 2.0).

Novalja ligt op de locatie van de oude Romeinse stad Cissa. Afgezien van enkele ruïnes onder water, is hiervan helaas weinig bewaard gebleven. Het huidige dorp bestaat voornamelijk uit woonhuizen en op toeristen gerichte appartementen. Dankzij de aanwezigheid van een mooie promenade, een jachthaven, winkels en enkele campings in een groene omgeving, is Novalja echter een prima plaats om je vakantie door te brengen. Dit gaat ook op als je geen feestende jongere bent.

Oude olijfbomen in Lun, foto door Christian Pirkl (CC BY-SA 4.0).

Direct ten noorden van Novalja begint het lange en smalle schiereiland van Lun. Het is vernoemd naar het 340 inwoners tellende dorpje Lun op de uiterste noordwestelijke punt. Het dorp is omgeven door veel olijfbomen, waarvan sommige volgens de inwoners meer dan duizend jaar oud zijn. Iets verderop aan een kleine baai vind je vakantiehuisjes en een haven. Ben je op zoek naar een rustige bestemming waar je veel kunt wandelen, dan is Lun een aanrader.

Minder karakteristiek is Stara Novalja met 290 inwoners. Dit is een drie kilometer lang dorp langs de oever van een baai ten noorden van het schiereiland van Lun en niet ver van Novalja. In het verleden kwam de veerboot vanaf het vasteland hier aan. Nadat deze verplaatst is naar het noorden, werd Stara Novalja een erg rustig dorp. Het is vooral geschikt als je graag een vakantiehuisje direct aan het water wilt.

Het laatste dorp in de buurt van Novalja is Gajac. Het ligt ongeveer twee kilometer naar het zuiden en is enkel voor het toerisme gebouwd. Permanente inwoners kent het nauwelijks. Met mooie stranden, restaurants, bars en veel groen is het in de zomer echter een aangename bestemming. Ook een voordeel is dat je hier een grote keuze aan vakantiehuisjes en appartementen hebt.

Kolan is bekend om de kaas paški sir, foto door Isiwal (CC BY-SA 3.0).

Juist nauwelijks toeristisch is het dorp Kolan. Je vindt het op de vruchtbare hoogvlakte aan de weg die Novalja en Pag met elkaar verbindt. Kolan is een agrarisch dorp dat bekend staat om de productie van paški sir. Dit is een schapenkaas met een aparte smaak als gevolg van de unieke vegetatie op het eiland. De zachte variant consumeer je direct, de harde variant is voor het koken bedoeld. Niet ver van Kolan ligt ook de 348 meter hoge Sveti Vid. Vanaf deze hoogste heuvel van het eiland heb je een prachtig uitzicht.

Op papier telt Kolan 790 inwoners, maar een groot deel hiervan woont in Mandre dat tot Kolan behoort. Dit is een iets groter dorp direct aan zee, aan het einde van een grote agrarische laagvlakte. Je vindt er een kleine jachthaven, vakantiehuisjes en een supermarkt.

Het dorp Povljana, foto door Michael Panse (CC BY-ND 2.0).

Het laatste dorp op Pag dat ik wil noemen is Povljana. Het telt 760 inwoners en ligt in het zuidoosten van het eiland, ingeklemd tussen twee korte heuvelruggen. Het is opnieuw niet historisch, maar wel vind je er alle nodige voorzieningen zoals een supermarkt, een jachthaven en een camping. Het net als Pag ook via een brug met het vasteland verbonden eiland Vir ligt iets meer dan een kilometer ten zuiden van Povljana. Leuk voor een uitstapje met de boot dus.

Geschiedenis van het eiland Pag

Het eiland Pag werd oorspronkelijk bewoond door de Illyriërs, maar uit deze tijd is weinig bewaard gebleven. In de eerste eeuw voor Christus werd het ingelijfd door de Romeinen. Zei stichtten op de locatie van het huidige Novalja de stad Cissa. Hiervan kun je onder water nog enkele ruïnes bekijken, maar een grote toeristische attractie is het niet.

Een tekening van hoe het plaatsje Pag eruit zag in 1443.

Vanaf de zevende eeuw kwam de Dalmatische kust inclusief Pag onder invloed van het Kroatische koninkrijk. Het was niet veel later dat de zoutproductie op gang kwam en Pag opgeëist werd door zowel het nabijgelegen eiland Rab als door de stad Zadar. Na vele eeuwen van conflict, was het uiteindelijk Venetië dat het eiland aan het begin van de 14e eeuw bezette. De stadsmuren en veel oude huizen in het plaatsje Pag werden tijdens de opvolgende vier eeuwen van Venetiaanse bezetting gebouwd.

Na de val van Venetië in 1797, kwam Pag samen met een groot deel van de Kroatische kust in handen van Oostenrijk. Nog weer later, tijdens de Tweede Wereldoorlog toen de Onafhankelijke Staat Kroatië een vazalstaat van Duitsland en Italië was, stond Pag berucht om het concentratiekamp van Metajna. Serviërs, joden en zigeuners werden hier gevangen gehouden. Sinds de eeuwwisseling is Pag voornamelijk een toeristische bestemming.

Klimaat van Pag

Zoals je op de grafiek hieronder kunt zien, zit het met de gemiddelde temperaturen overdag op Pag wel goed. Van mei tot en met september ligt de temperatuur boven de 20 graden, van juni tot en met augustus zelfs boven de 25 graden. Ook valt er in deze periode weinig neerslag. Ideaal vakantieweer dus.

In het najaar, de winter en het begin van de lente valt er echter veel meer regen. Ook moet je in het najaar en de winter rekening houden met de bora, een koude en gure wind die vanaf de Balkan naar de Adriatische Zee waait. Verder zijn in deze periode de meeste toeristische voorzieningen gesloten zijn. Dit maakt de rest van het jaar helaas een minder goede tijd om Pag te bezoeken.

Bereikbaarheid en kaart

Je kunt het eiland Pag zowel met de veerboot als via een brug bereiken. Ga je met de eigen auto en kom je vanuit het noorden, dan is de veerboot de snelste optie. Deze vertrekt vanaf Prizna op het vasteland en komt aan in Žigljen (1 op de kaart) aan de noordkust van het eiland. De overtocht duurt 15 minuten en tijdens het hoogseizoen gaat de veerboot 21 keer per dag op en neer. Buiten het hoogseizoen is dit 12 keer per dag.

Neem je liever de brug? Bedenk dan wel dat je dan eerst 105 kilometer moet omrijden. De brug (2) bevindt zich namelijk in het uiterste zuidoosten van Pag. Tenzij je reis niet alleen naar Pag gaat en je uit een ander deel van Kroatië komt, is omrijden de moeite eigenlijk niet waard. Wel is dit een prima optie als je met een huurauto vanaf het vliegveld van Zadar komt. Dit ligt 35 kilometer ten zuidoosten van de brug die Pag met het vasteland verbindt.

Op de kaart heb ik verder nog de in het artikel genoemde plaatsen aangegeven: Pag (A), Novalja (B), Metajna (C), Lun (D), Stara Novalja (E), Gajac (F), Kolan (G) en Povljana (H) aangegeven. Handig om te weten is nog dat Novalja ook een verbinding met de veerboot naar het eiland Rab kent. Voor de bereikbaarheid van de regio verwijs ik je tenslotte door naar mijn artikel over Dalmatië.

Lijkt Pag je een leuke bestemming en zoek je nog een vakantiehuisje of een hotel? Kijk dan naar deze pagina over het eiland Pag op Booking.com, de grootste website van Europa voor het boeken van accommodaties.

Verder lezen

Meer weten over de omgeving? Kijk dan ook eens naar mijn artikelen over het nabijgelegen eiland Rab, de stad Zadar en de streek Dalmatië.